Bạn hãy ghép một doanh nghiệp sản xuất nào đó (ví dụ công ty sản xuất phần mềm máy tính) với một trong ba hệ thống kiểm soát (thị trường, hành chánh cấp bậc và văn hóa) và hãy chứng minh đó

• Hệ thống này nhấn mạnh đến quyền hạn của tổ chức. Dựa vào cơ chế quản lý hành chánh và cấp bậc, như là các quy tắc, quy định, thủ tục, chính sách, tiêu chuẩn hóa các hoạt động, bản mô tả công việc được thiết kế tốt, và ngân sách, để đảm bảo nhân viên hành xử đúng đắn, thích hợp và đạt được các tiêu chuẩn thành tích Hệ thống kiểm soát theo văn hóa (Clan control system) • Các hành vi của nhân viên được quy định bởi các gía trị chia sẻ, chuẩn mực, truyền thống, lễ nghi, niềm tin, và những mặt ảnh hưởng khác của văn hóa tổ chức. • Các tổ chức hoạt động theo nhóm và có công nghệ thay đổi nhanh thì thường sử dụng hệ thống này Hệ thống kiểm soát thị trường là hệ thống kiểm soát mà dùng các phương pháp tác động gián tiếp vào đối tượng kiểm soát thông qua các lợi ích kinh tế, để cho đối tượng bị kiểm soát tự lựa chọn phương án hoạt động hiểu quả nhất trong phạm vi hoạt động của họ. Thực chất của phương pháp kiểm soát thị trường là đặt mỗi cá nhân, mỗi phân hệ bị kiểm soát vào những điều kiện kinh tế để họ có khả năng kết hợp đúng đắn lợi ích của mình với lợi ích của doanh nghiệp. Điều đó cho phép con người lựa chọn phương pháp có hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ của mình. Đặc điểm của hệ thống kiểm soát thị trường là tác động lên đối tượng kiểm soát không phải bằng cưỡng bức hành chánh mà bằng lợi ích, tức là kiểm soát dựa trên mục tiêu đạt được, những phương tiện vật chất đã huy động để thực hiện nhiệm vụ chính các tập thể con người (với tư cách là đối tượng bị kiểm soát) vì lợi ích thiết thân, phải tự xác định và lựa chọn phương án giải quyết vấn đề. Các phương pháp kiểm soát thị trường có thể chấp nhận những giải pháp kinh tế khác nhau cho cùng một vấn đề. Đồng thời, khi sử dụng các phương pháp kiểm soát thị trường, chủ thể kiểm soát phải biết tạo ra những tình huống, những điều kiện để lợi ích cá nhân và phân hệ phù hợp với lợi ích chung của hệ thống, việc sử dụng hệ thống kiểm soát thị trường luôn gắn liền với việc sử dụng các đòn bẩy kinh tế như giá cả, lợi nhuận, tín dụng, lãi suất, tiền lương, tiền thưởng... Nói chung, việc sử dụng các phương pháp mang tính thị trường có liên quan chặt chẽ đến việc sử dụng các quan hệ hàng hóa, cung-cầu, tiền tệ... để nâng cao hiệu quả sử dụng các biện pháp này, cần phải hoàn thiện hệ thống các đòn bẩy kinh tế, nâng cao năng lực vận dụng các quan hệ hàng hóa-tiền tệ, quan hệ thị trường. Để sử dụng các phương pháp này, cần phải có sự phân cấp đúng đắn, đòi hỏi chủ thể kiểm soát phải có trình độ và năng lực về nhiều 2 mặt bởi vì sử dụng các phương pháp thị trường liên quan đến kinh tế đòi hỏi phải hiểu biết và thông thạo các vấn đề kinh tế, đồng thời phải có phẩm chất đạo đức tốt. Hệ thống kiểm soát hành chánh là hệ thống sử dụng các phương pháp tác động vào các mối quan hệ tổ chức, kỉ luật của hệ thống kiểm soát. Bất kì hệ thống quản lí nào cũng hình thành mối quan hệ tổ chức trong hệ thống. Về phương diện quản trị, nó biểu hiện thành mối quan hệ quyền uy phục tùng, mà kiểm soát hành chánh cấp bậc là dựa vào mối quan hệ đó. Các phương pháp hành chánh cấp bậc trong kiểm soát là cách tác động trực tiếp của người lãnh đạo lên tập thể những con người dưới quyền bằng các quyết định dứ khoát, mang tính bắt buộc, đòi hỏi mọi người trong hệ thống phải chấp hành nghiêm ngặt. kiểm soát bằng xử lí vi phạm kịp thời và thích đáng. Vai trò của phương pháp hành chánh cấp bậc trong kiểm soát rất lớn. Nó xác lập trật tự kỉ cương làm việc trong doanh nghiệp. các phương pháp trong hệ thống kiểm soát hành chánh cấp bậc tác động vào đối tượng kiểm soát theo hai hướng: tác động về mặt tổ chức và tác động điều chỉnh hành vi của đối tượng kiểm soát. Các phương pháp hành chánh cấp bậc đòi hỏi người kiểm soát phải có quyết định dứt khoát, rõ ràng. Tác động hành chánh cấp bậc có hiệu lực ngay từ khi ban hành quyết định. Vì vậy, các phương pháp này hết sức cần thiết trong trương hợp doanh nghiệp đang bị rơi vào tình huống khó khăn phức tạp. đối với quyết định hành chánh được đưa xuống từ cơ quan kiểm soát thì bắt buộc phải thực hiên, không được lựa chọn. Chỉ người ra quyết định mới có thẩm quyền thay đổi quyết định. Hệ thống kiểm soát văn hóa là hệ thống kiểm soát thông qua các phương pháp giáo dục, vận động, tuyên truyền, tác động vào nhận thức, tình cảm của con người trong hệ thống, nhằm nâng cao tính tự giác và nhiệt tình lao động của họ trong việc hoàn thành nhiệm vụ, tác động thông qua 1 nền văn hóa doanh nghiệp tích cực. Các phương pháp giáo dục có ý nghĩa lớn trong kiểm soát khi mà đối tượng kiểm soát chủ yeus là con người, một thực thể năng động và là tổng hòa của nhiều mối quan hệ. Tác động vào con người không chỉ có kinh tế, hành chính, mà còn có tác động về văn hóa- tác động tâm lí xã hội... Các phương pháp văn hóa dựa trên cơ sở vậ dụng các quy luật về tâm lý. Đặc trung của phương pháp này là thuyết phục, tức là làm cho con người phân biệt được đúng-sai, tốt-xấu... từ đó nâng cao tính tự giác làm việc và sự gắn bó với hệ thống. 3.3 Giải quyết vấn đề 3 Một doanh nghiệp muốn đạt được hiệu quả trong hoạt động kiểm soát trước tiên phải lựa chọn cho mình một hệ thống kiểm soát phù hợp, căn cứ vào cơ cấu tổ chức cũng như tình hình hoạt động của doanh nghiệp mình, căn cứ vào các đặc điểm cụ thể của loại hình kinh doanh cũng như mục tiêu kiểm soát hướng đến, đồng thời căn cứ vào đặc điểm và cách thức thực hiện hoạt động kiểm soát của từng hệ thống, doanh nghiệp chọn cho mình hệ thống phù hợp nhất.  Tìm hiểu về một số công ty sản xuất phần mềm máy tính Công Ty Cổ Phần Phát Triển Phần Mềm Unesco Ngành nghề: Vi Tính - Phần Mềm Chuyên cung cấp các Phần mềm tin học ứng dụng cho các doanh nghiệp như: Phần mềm kế toán, phần mềm in hóa đơn và biểu mẫu, phần mềm quản trị doanh nghiệp, phần mềm quản trị bán hàng, phần mềm quản trị nhân sự, phần mềm quản trị ngành giáo dục, phần mềm quản trị ngành y tế, phần mềm quản trị khách sạn,v.v\... TOTALSOFT - Công Ty Cổ Phần TOTALSOFT Ngành nghề: Vi Tính - Phần Mềm Nhà sản xuất & phân phối phối phần mềm kế toán TOTALSOFT–Giải pháp kế toán, quản lý bán hàng, theo dõi công nợ, các khoản mục chi phí, kê khai báo cáo thuế,v.v. cho các doanh nghiệp. Dịch vụ hỗ trợ tư vấn chu đáo (qua điện thoại, internet & trực tiếp cho khách hàng), chăm sóc khác hàng định kỳ, đào tạo miễn phí. CTCP phần mềm bravo-bravo software joint stock company Sản xuất phần mềm máy tính (chủ yếu là phần mềm quản trị tài chính kế toán và quản trị tổng thể doanh nghiệp - ERP Trung tâm Công nghệ phần mềm Sài Gòn Trụ sở chính: 123 Trương Định, Phường 7, Quận 3, Tp. Hồ Chí Minh Công ty sản xuất phần mềm máy tính gồm cả nhân viên kinh doanh (tìm nguồn nhu cầu và nhận các đơn đặt hàng) và kĩ thuật viên phần mềm máy máy tính. 4 Nhưng nhóm tác giả sẽ tập trung phân tích dựa trên đặc điểm của kĩ thuật viên phần mềm máy tính. Do yêu cầu của công việc liên quan đến công nghệ tiên tiến nên sự cạnh tranh về chất lượng sản phẩm là điều cần thiết, cần phải thúc đẩy mọi người làm việc nhiều hơn để tạo ra những sản phẩm độc đáo, mang tính riêng biệt đáp ứng theo yêu cầu của từng khách hang, đó là những sản phẩm hoàn thiện nhất. Công ty sản xuất phần mềm máy tính là tổ chức kinh doanh có sản phẩm mang đậm tính chuyên môn, được phân biệt cụ thể và đương đầu với sự cạnh tranh ác liệt trên thương trường. Tạo ra một môi trường cạnh tranh là điều rất cần thiết. Sự cạnh tranh sẽ giúp con người tiến bộ, luôn luôn phát triển và không bao giờ hài lòng với hiện tại. Con người tuy sống trong một tập thể nhưng họ lại luôn muốn phấn đấu vươn lên trên người khác, được mọi người quan tâm để ý đến và có thái độ tôn trọng mình. Trong doanh nghiệp, không ít cán bộ lãnh đạo trước đây – cũng chính là cán bộ cốt cán hiện nay bằng lòng với hiện tại mà không hề có chí tiến thủ, họ bằng lòng với sản phẩm hiện có và vị trí nắm giữ hiện giờ nên cứ đắm chìm trong sự hưởng thụ. Để cải thiện tình trạng này, công ty mở rộng việc chọn nhân tài không chỉ bó hẹp trong một không gian nhất định mà mở rộng ra hết sức có thể. Nếu trước đây chỉ tuyển nhân nhiên trong tỉnh thì sẽ mở rộng ra tuyển trên phạm vi toàn quốc, nếu là sự quy tụ từ khắp đất nước thì công ty sẽ cố gắng thu hút nhân tài đến từ khắp thế giới. Thứ nhất điều này giúp công ty có nhiều nhân tài hơn, có cơ hội phát triển công ty nhiều hơn; thứ hai khi những người giỏi xuất hiện, những nhân viên, cán bộ cũ sẽ cảm thấy một mối đe dọa lớn đến vị trí của mình trong công ty, nếu không cố gắng làm việc và không có thành tích họ sẽ bị đào thải ra khỏi công ty, điều này buộc họ phải tích cực làm việc để duy trì được chỗ đứng của mình trong công ty. Công ty sản xuất phần mềm máy tính tác động lên đối tượng kiểm soát không phải bằng mệnh lệnh từ cấp trên mà bằng lợi ích kinh tế, tức là kiểm soát dựa trên mục tiêu đạt được, những phương tiện vật chất đã huy động để thực hiện nhiệm vụ chính các tập thể con người vì lợi ích thiết thân, phải tự xác định và lựa chọn phương án tốt nhất để giải quyết vấn đề, đó là đặc điểm của hệ thống kiểm soát thị trường. Công ty sản xuất phần mềm máy tính cần tạo ra được những sản phẩm độc đáo, mang tính riêng biệt đáp ứng theo yêu cầu của từng khách hàng, vì vậy tính chất của công việc đòi hỏi tính sáng tạo rất cao nên công ty chú trọng đến khả năng của từng nhân viên. Tôn trọng nhân viên, thừa nhận tính cách khác biệt của họ và khuyến khích họ hình thành tư duy khác biệt là nhiệm vụ trọng yếu của người lãnh đạo. Steve 5 Jobs đã từng đề ra phương châm cho nhân viên của mình là: “không bao giờ được đi chung đường với người khác”. Đối với những nhân viên xuất sắc, lãnh đạo phải thừa nhận năng lực của họ, có thể chủ động đến hỏi ý kiến về những vấn đề quan trọng, điều đó giúp nhân viên cảm thấy rằng họ đang được quan tâm và trọng dụng. Tạo cho nhân viên giỏi có điều kiện tự thể hiện năng lực bản thân là một cách để giữ chân nhân tài, không được coi họ là sự đe dọa có thể vượt lên trên bản thân nhà lãnh đạo. Đồng thời khi giao nhiệm vụ, lãnh đạo phải có sự tin tưởng vào nhân viên, sau khi giao cho nhân viên công cụ và phổ biến nguyên tắc làm việc hãy để họ tự quyết định phương thức và cường độ làm việc miễn sao đảm bảo chất lượng sản phẩm và thời hạn yêu cầu. Việc này giảm bớt sự gò bó bởi những nguyên tắc cứng nhắc trong công ty, tạo môi trường làm việc tự do và thoải mái giúp tránh suy nghĩ theo kiểu lối mòn, hình thành những suy nghĩ sáng tạo hơn. Thực chất là công ty sản xuất phần mềm máy tính đặt mỗi nhân viên vào những điều kiện kinh tế nhất định để họ có khả năng kết hợp đúng đắn lợi ích của mình với lợi ích của doanh nghiệp đó là biểu hiện rõ ràng cho phương pháp kiểm soát thị trường. • Còn hệ thống kiểm soát hành chánh thường được áp dụng để nhấn mạnh đến quyền hạn của tổ chức trong các doanh nghiệp đòi hỏi phải có quy trình kiểm soát phức tạp do hệ thống tổ chức phức tạp như điển hình là ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng. Hệ thống này dựa vào cơ chế quản lý hành chánh và cấp bậc, như là các quy tắc, quy định, thủ tục, chính sách, tiêu chuẩn hóa các hoạt động, bản mô tả công việc được thiết kế tốt, và ngân sách, để đảm bảo nhân viên hành xử đúng đắn, thích hợp và đạt được các tiêu chuẩn thành tích.Có thể thấy rằng, cơ cấu tổ chức trong công ty sản xuất phần mềm máy tính cũng không quá phức tạp, đa số loại hình doanh nghiệp này chỉ có 1 tổng giám đốc công ty, dưới quyền là những trưởng phòng kinh doanh và trưởng phòng IT, người làm quản lí chung dưới sự điều hành của 1 giám đốc, quản lý hành chánh cấp bậc tỏ ra không quá nghiêm ngặt vì những lí do sau: Thứ nhất, do đặc thù của công việc thiết kế phần mềm chuyên dùng cho máy tính chủ yếu nghiêng về tính sáng tạo và đòi hỏi phải tạo nên được những sản phẩm tốt nhất đáp ứng yêu cầu của khách hàng, nên dựa vào tính chất công việc thì việc quản lý các kĩ thuật viên phần mềm máy tính phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm được viết ra chứ không phải nhất thiết ngày ngày cứ lên công ty và nhận chỉ đạo của sếp về công việc mỗi ngày, tức là nhân viên được quản lý dựa trên sản phẩm chứ không phải quyền uy của cấp trên. 6