7 Chuyên Đề, Ôn thi Chuyên viên chính năm 2013 - Phần Kiến Thức Chung

IV. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU, NGUYÊN TẮC CƠ BẢN KIỆN TOÀN TỔ CHỨC BỘ MÁY CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ NƯỚC TA 1. Quan điểm - Việc đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy phải phù hợp với đặc điểm của hệ thống chính trị nước ta vận hành theo cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” do một Đảng duy nhất lãnh đạo; phù hợp với đặc điểm của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập kinh tế quốc tế và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng. - Kiện toàn tổ chức bộ máy phải bảo đảm các cơ quan trong hệ thống chính trị hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, tinh gọn, khắc phục tình trạng quan liêu, trùng lặp, chống chéo về chức năng, nhiệm vụ hoặc tổ chức không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi tổ chức, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cả hệ thống chính trị. - Kiện toàn tổ chức bộ máy phải bảo đảm tính đồng bộ, hệ thống, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong hệ thống chính trị nước ta; vừa xây dựng các cơ quan của Đảng vững mạnh, đủ sức thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, vừa phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đảng và đảng viên trong các cơ quan nhà nước, Mặt trận tổ quốc, đoàn thể chính trị xã hội. - Đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy phải vừa kế thừa những thành quả và kinh nghiệm đã đạt được, vừa đáp ứng yêu cầu của tiến trình đổi mới đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế. 2. Mục tiêu Kiện toàn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị phải thực hiện được mục tiêu tổng quát là: “Giữ vững và tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, bản chất cách mạng của Nhà nước ta, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị, mở rộng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân, đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, tăng cường tiềm lực quốc gia, giữ vững ổn định chính trị, xã hội, củng cố mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân”. Mục tiêu, yêu cầu cụ thể là phải từng bước nâng cao chất lượng chính trị và hiệu quả hoạt động của mỗi tổ chức cũng như toàn hệ thống chính trị; xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu bộ máy, cơ chế vận hành, lề lối làm việc; nâng cao chất lượng cán bộ, tăng cường kỷ luật, kỷ cương; cụ thể hoá nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng; nội dung và phương thức quản lý của Nhà nước; nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội, phát huy quyền làm chủ của nhân dân. 3. Nguyên tắc cơ bản kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị ở nước ta Một là, việc đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị phải xuất phát từ đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng trong thời kỳ mới, phục vụ có hiệu quả cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, thúc đẩy việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể. Hai là, đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị là một nhiệm vụ lớn, nặng nề và phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành. Vì vậy, phải tiến hành vừa kiên quyết, vừa thận trọng, có bước đi thích hợp, phải bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung thống nhất của Đảng và sự quản lý điều hành của Nhà nước. Phải bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ trong đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, đồng thời bảo đảm cho tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vận hành theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Ba là, kiện toàn hệ thống tổ chức đảng gắn với cải cách, đổi mới tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước và đoàn thể chính trị - xã hội. Tổ chức bộ máy của Đảng phải phù hợp với điều kiện của một đảng cầm quyền, giữ vai trò lãnh đạo Nhà nước và toàn xã hội; tổ chức bộ máy chuyên trách phải tinh gọn, có chất lượng. Phát huy vai trò của các tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, các cấp uỷ viên và cán bộ chủ chốt hoạt động trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể vừa là hạt nhân lãnh đạo chính trị của các tổ chức đó, vừa làm tham mưu cho Đảng về chủ trương, chính sách đối với những lĩnh vực có liên quan. Xây dựng đội ngũ cán bộ đảng theo chức danh, tiêu chuẩn quy định. - Đổi mới, kiện toàn bộ máy của Nhà nước phải bảo đảm tiến tới xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thực sự của dân, do dân, vì dân, là công cụ chủ yếu để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân; bảo đảm được nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. - Kiện toàn tổ chức, đổi mới phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội để thực hiện tốt chức năng lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, quyết định và phân bổ ngân sách nhà nước, thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước. - Điều chỉnh chức năng và cải tiến phương thức hoạt động của Chính phủ theo hướng thống nhất quản lý vĩ mô việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại trong cả nước bằng hệ thống pháp luật, chính sách hoàn chỉnh, đồng bộ. - Cải cách tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp để thực hiện tốt chức năng điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, không để xảy ra oan sai. - Đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội phải bảo đảm từng bước khắc phục tình trạng hành chính hoá, phô trương, hình thức, quan liêu, xa dân; phát huy tốt vai trò là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, góp phần xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch vững mạnh, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Bốn là, chỉ đạo và tổ chức thực hiện đổi mới, kiện toàn tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị phải kết hợp chặt chẽ cả ba mặt: Coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên; - Có chế độ, chính sách đúng đắn, hợp lý và đồng bộ để bảo đảm thực hiện tốt chủ trương của Đảng về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tinh giản biên chế, không gây xáo trộn và ảnh hưởng lớn tới tư tưởng và đời sống của cán bộ, công chức. - Đề cao kỷ cương, kỷ luật, chấp hành nghiêm túc chủ trương, nghị quyết của Đảng về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Có chính sách động viên khen thưởng những nơi tổ chức thực hiện tốt, phê bình xử lý nghiêm túc những nơi không chấp hành hoặc hiệu quả tổ chức thực hiện kém. V. GIẢI PHÁP CƠ BẢN KIỆN TOÀN TỔ CHỨC CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ Ở NƯỚC TA Văn kiện Đại hội XI nêu yêu cầu tổng quát : “ Tiếp tục xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và mô hình tổ chức của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Sớm tổng kết việc thực hiện sáp nhập một số ban, bộ, ngành Trung ương để có chủ trương phù hợp. Kiện toàn, nâng cao chất lượng các cơ quan tham mưu, đội ngũ cán bộ làm công tác tham mưu, nhất là ở cấp chiến lược”. 1. Đối với các tổ chức đảng Tổng kết đánh giá đúng thực trạng, đề ra các giải pháp củng cố và đổi mới mô hình tổ chức, phương thức hoạt động của các tổ chức đảng, nhất là đảng đoàn, ban cán sự đảng. Tập trung chỉ đạo, củng cố những tổ chức đảng yếu kém; kịp thời kiện toàn cấp uỷ và tăng cường cán bộ ở nơi có nhiều khó khăn, nội bộ mắt đoàn kết. Coi trọng đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp uỷ, tổ chức đảng. Phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng, từ sinh hoạt chi bộ, các cấp uỷ đến Ban Chấp hành Trung ương. Chấp hành nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, sinh hoạt đảng. 2. Đối với Quốc hội Tiếp tục đổi mới tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội nhằm thực hiện tốt chức năng lập pháp, giám sát tối cao và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Hoàn thiện cơ chế bầu cử đại biểu Quốc hội để cử tri lựa chọn và bầu những người thực sự tiêu biểu vào Quốc hội. Nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội, tăng cường hợp lý số đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách. Tổ chức lại một số uỷ ban của Quốc hội theo hướng chuyên sâu hơn. Cải tiến, nâng cao chất lượng đại biểu hoạt động của Hội đồng dân tộc, các Uỷ ban của Quốc hội, đại biểu Quốc hội và đoàn đại biểu Quốc hội. Đổi mới quy trình xây dựng luật, tiếp tục giảm việc ban hành pháp lệnh. Trọng tâm là tăng cường công tác lập pháp, xây dựng chương trình dài hạn về lập pháp, đổi mới quy trình xây dựng luật, nâng cao chất lượng luật, pháp lệnh mới ban hành. Bảo đảm để Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của Nhà nước, làm tốt chức năng quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, quyết định và phân bổ ngân sách Nhà nước…hoàn thiện quy chế về vai trò, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội chuyên trách. Nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân ba cấp. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế Đảng lãnh đạo Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp. 3. Đối với Chủ tịch nước Nghiên cứu xác định rõ hơn quyền hạn và trách nhiệm của Chủ tịch nước để thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn nguyên thủ quốc gia theo quy định của Hiến pháp, thay mặt Nhà nước về đối nội, đối ngoại và thống lĩnh lực lượng vũ trang; quan hệ giữa Chủ tịch nước với các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp; xây dựng Luật về Chủ tịch nước. 4. Đối với Chính phủ và các cơ quan hành chính nhà nước Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng xây dựng nền hành chính thống nhất, thông suốt, trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực, hiệu quả; tổ chức tinh gọn, hợp lý, tăng cường tính dân chủ và pháp quyền trong điều hành của Chính phủ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quản lý nhà nước trong giai đoạn mới của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ. Trọng tâm là điều chỉnh để làm rõ và thực hiện đúng chức năng của các cơ quan quản lý Nhà nước, khắc phục tình trạng bỏ trống hoặc trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ; cải tiến phương thức hoạt động của Chính phủ theo hướng thống nhất quản lý vĩ mô việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại trong cả nước bằng hệ thống pháp luật, chính sách hoàn chỉnh, đồng bộ. Định rõ quyền và trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan trực thuộc Chính phủ và chính quyền địa phương( quyền quyết định hành chính của Thủ tướng, bộ trưởng, chủ tịch UBND). Định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các bộ theo hướng bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực trên phạm vi toàn quốc. Phân công, phân cấp, nâng cao tính chủ động của chính quyền địa phương, kết hợp chặt chẽ quản lý ngành và quản lý lãnh thổ. Tổ chức hợp lý Hội đồng nhân dân, kiện toàn các cơ quan chuyên môn của Uỷ ban nhân dân và bộ máy chính quyền cấp xã, phường, thị trấn. Nghiên cứu tổ chức, thẩm quyền của chính quyền ở nông thôn, đô thị, hải đảo. Tiếp tục thực hiện chủ trương thí điểm không tổ chức hội đồng nhân dân ở một số quận, huyện, phường. Sớm tổng kết, đáng giá việc thực hiện chủ trương sắp xếp các bộ, sở, ban ngành quản lý đa ngành, đa lĩnh vực để có chủ trương, giải pháp phù hợp. Tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính và thực hiện tốt cơ chế “một cửa”, giảm mạnh và bãi bỏ các thủ tục hành chính gây phiền hà cho tổ chức và công dân, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên của tất cả các cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Thực hiện triệt để việc tách quản lý hành chính Nhà nước với quản lý sản xuất, kinh doanh và quản lý hoạt động của tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công. 5. Đối với các cơ quan tư pháp Văn kiện Đại hội XI nêu nhiệm vụ trọng tâm : “Đẩy mạnh chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, xây dựng hệ thống tư pháp trong sạch, vững mạnh, bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người. Hoàn thiện chính sách, pháp luật về hình sự, dân sự, thủ tục tố tụng tư pháp và tổ chức bộ máy các cơ quan tư pháp, bảo đảm tính khoa học, đồng bộ, đề cao tính độc lập, khách quan, tuân thủ pháp luật của từng cơ quan và chức danh tư pháp”. Đổi mới hệ thống tổ chức toà án theo thẩm quyền xét xử, bảo đảm cải cách hoạt động xét xử là trọng tâm của cải cách hoạt động tư pháp; mở rộng thẩm quyền xét xử của toà án đối với các khiếu kiện hành chính. Viện kiểm sát được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức toà án, bảo đảm các điều kiện để viện kiểm sát các cấp nâng cao hiệu quả hoạt động, thực hiện tốt chức năng công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp, tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên toà. Sắp xếp kiện toàn tổ chức và hoạt động của cơ quan điều tra theo hướng thu gọn đầu mối; xác định rõ hoạt động điều tra theo tố tụng và hoạt động trinh sát trong đấu tranh phòng chống tội phạm. Tiếp tục đổi mới và kiện toàn các tổ chức bổ trợ tư pháp. 6. Đối với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội Kiện toàn tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong mỗi tổ chức, chú trọng ở hai cấp Trung ương và cơ sở; khắc phục tình trạng “hành chính hoá”; đổi mới phương thức hoạt động, đảm bảo đúng tôn chỉ, mục đích, hướng về cơ sở, tập trung cho cơ sở; chăm lo một cách thiết thực quyền lợi chính đáng và hợp pháp của hội viên, đoàn viên, tham gia phong trào thi đua yêu nước, tham gia xây dựng Đảng,chính quyền và quản lý xã hội; cụ thể hoá cơ chế dân chủ đại diện, tư vấn, giám sát của Mặt trận và các đoàn thể đối với hoạt động của Nhà nước. 7. Đổi mới cơ chế quản lý, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan đảng, nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Văn kiện Đại hội XI nêu : “Rà soát, bổ sung hoàn thiện quy chế quản lý cán bộ, công chức; phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm và thẩm quyền của mỗi cán bộ, công chức; tăng cường tính công khai, minh bạch trách nhiệm của hoạt động công vụ. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cả về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực lãnh đạo. chỉ đạo điều hành, quản lý nhà nước”. Trên cơ sở định kỳ đánh giá và phân loại đúng đội ngũ cán bộ, công chức, tăng cường đào tạo, đào tạo lại và kịp thời thay thế những người không hoàn thành nhiệm vụ. Lập quỹ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức trong quy hoạch, nhất là về chuyên môn, ngoại ngữ, tin học, quản lý hành chính và pháp luật quốc tế. Thực hiện việc điều động, luân chuyển cán bộ; coi trọng việc sử dụng chuyên gia, cán bộ có phẩm chất chính trị tốt, giỏi chuyên môn, có kiến thức lý luận và kinh nghiệm thực tiễn, có năng lực nghiên cứu, tổng kết để tăng cường cho các cơ quan đảng. Tiếp tục rà soát, làm rõ chức năng, nhiệm vụ của mỗi tổ chức và xác định chức danh, tiêu chuẩn của từng cán bộ, công chức; trên cơ sở đó, xác định lại định mức biên chế, tinh giản biên chế ở các bộ phận trùng lắp, thực hiện giao biên chế theo định kỳ 5 năm. Tiếp tục chuyển đổi cơ chế quản lý biên chế theo